Locatie:	Grote Kerk
Datum:	29-11-2025
Tijd:	20:00-22:00
Onderwerp:	Concert Poco Più
Info:	www.pocopiu.nl

Poco Più nodigt u van harte uit voor het volgende concert Musikalische Exequien.

Een concert met werken van oude meesters Heinrich Schütz en Henry Purcell.

Heinrich Schütz (1585-1672)

Heinrich Schütz werkte bijna zijn hele leven als hofkapelmeester van de keurvorst van Dresden. Hij schreef veel muziek voor de Lutherse eredienst. De kwaliteit van zijn kerkmuziek werd pas een eeuw later geëvenaard door Bach. Schütz studeerde in Italië en introduceerde de muzikale vormen die hij daar leerde kennen in Duitsland en werd daarmee een belangrijke componist op de grens van de renaissance en de vroege barok. Zijn Musikalische Exequien schreef hij op verzoek van de weduwe en de zonen van graaf Heinrich II van Gera, bijgenaamd Heinrich Posthumus omdat zijn vader vlak voor zijn geboorte overleed. Of dat ertoe bijgedragen heeft dat graaf Heinrich zeer gedetailleerde instructies voor zijn begrafenis heeft gegeven, is niet met zekerheid te zeggen. Maar opvallend is het wel. De graaf overleed op 3 december 1635, maar hij wilde pas begraven worden op 4 februari van het jaar daarop omdat op die dag het feest van de heilige Simeon wordt gevierd. De bejaarde Simeon ziet in de tempel de pasgeboren Jezus en heft daarop zijn beroemde gebed aan: “Laat nu Uw dienaar in vrede heengaan, want mijn ogen hebben het heil der wereld aanschouwd”. De begrafenis vond inderdaad plaats op 4 februari 1636. Zijn kist bestelde hij ook ruim van tevoren en hij liet daarop de teksten aanbrengen die Schütz in zijn Musikalische Exequien op muziek heeft gezet. Schütz kreeg de opdracht daartoe pas nadat de graaf begraven was. Het is dus een soort van muzikaal monument voor de overledene, waarin de teksten die de graaf blijkbaar zo na aan het hart lagen, vereeuwigd zijn. Het woord Exequien komt van het Latijnse ‘ex sequie’, wat ‘uitgeleide doen’ betekent. Het gaat dus om kerkelijke uitvaartplechtigheden, hier uiteraard volgens de Lutherse traditie. De Musikalische Exequien bestaan uit drie delen. Het eerste en tevens langste deel is een kerkconcert in de vorm van een Duitse mis, dat wil zeggen dat het ongeveer de nieuwe vorm heeft die Maarten Luther aan de eredienst gaf: teksten in de volkstaal en een afwisseling van hymnen (gezongen door het koor, de cappella) en spreuken (de soli). Die laatste kwamen de plaats van de oude gregoriaanse gezangen. Het tweede deel is een motet: ‘Herr, wenn ich nur dich habe’. En het derde deel is een zetting van de Canticum Simeonis: ‘Herr, nun lässest du deinen Diener in Frieden fahren’, gevolgd door ‘Selig sind die Toten’. Al die teksten stonden dus gegraveerd op de lijkkist van graaf Heinrich II. Die is van koper en hij is te bezichtigen in het museum in Gera. Brahms had de partituur van de Musikalische Exequien in zijn collectie en er zijn zeker dwarsverbanden aan te wijzen met zijn Ein Deutsches Requiem.

Henry Purcell (1659?–1695)

Purcell werd geboren in Westminster, waarschijnlijk in het jaar 1659 maar helemaal zeker is dat niet. Net zoals Schütz dat in Duitsland was, was hij in Engeland de belangrijkste componist van zijn tijd. Zijn kerkmuziek, zijn Anthems, behoren tot de hoogtepunten van de Engelse barok. Ze kenmerken zich door virtuoze woordschildering en wendingen in de harmonie en de ritmiek die ons nu ook nog modern in de oren klinken. Alles om de bedoeling van de tekst maar zo goed mogelijk over te brengen. In 1695 schreef Purcell zijn Funeral Sentences for Queen Mary. Wij zingen er drie delen uit. ‘Cantate Domino’ is geschreven op de Engelse vertaling van een oude middeleeuwse tekst: ‘Cantate Domino canticum novum’, Zingt voor de Heer een Nieuw Lied. Purcell speelt hier virtuoos met het ritme om te laten horen hoezeer deze tekst een toejuiching is. In het ‘Nunc Dimittis’ zijn we weer terug bij Simeon in de tempel Het ‘Magnificat’ is het loflied van Maria dat zij aanheft als zij hoort dat zij Gods zoon ter wereld zal brengen. Zo verbindt ons programma het begin en het einde van het leven.